Cao huyết áp là bệnh lý có diễn biến thầm lặng, tuy nhiên nó có thể gây ra biến chứng nặng nề như suy tim, tai biến mạch máu não,… khiến người bệnh có nguy cơ bị tàn phế, thậm chí tử vong. Để điều trị tăng huyết áp, ngoài sử dụng thuốc thì chế độ ăn uống có vai trò quan trọng giúp kiểm soát huyết áp và giảm thiểu nguy cơ biến chứng cho người bệnh.
Tìm hiểu về bệnh lý cao huyết áp
Huyết áp là áp lực do tim co bóp để đẩy máu vào động mạch và lực đàn hồi của động mạch. Chỉ số huyết áp đo được khi tim co bóp gọi là huyết áp tâm thu, khi tim nghỉ là huyết áp tâm trương.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo, đối với người trưởng thành:
- Chỉ số huyết áp trong ngưỡng140/90 mmHg - 159/95 mmHg: là tăng huyết áp giới hạn.
- Chỉ số huyết áp > 160/95 mmHg: được tính là cao huyết áp chính thức.
Cao huyết áp được chia thành các cấp độ:
- Cao huyết áp độ 1 (cấp độ nhẹ): Chỉ số huyết áp từ 140/90 mmHg - 159/95 mmHg;
- Cao huyết áp độ 2 (cấp độ trung bình): Chỉ số huyết áp từ 160/95 mmHg - 179/100 mmHg;
- Cao huyết áp độ 3 (cấp độ nặng): Chỉ số huyết áp > 180/100 mmHg.
Triệu chứng thường gặp khi huyết áp tăng cao:
Xuất hiện tình trạng đau đầu; Cảm thấy chóng mặt, hoa mắt, mờ mắt, ù tai; Bị mất ngủ; Luôn cảm giác hồi hộp; Bị suy giảm trí nhớ; Cơ thể luôn mệt mỏi, dễ cáu gắt; Cảm giác tay chân tê dại,...
Cao huyết áp có thể gây ra nhiều biến chứng:
- Biến chứng ở não: Nhức đầu, nhanh quên, xuất huyết não, nhũn não,...;
- Biến chứng ở tim: Khiến tim to, xảy ra tình trạng suy tim, rối loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim,...;
- Gây biến chứng ở thận: Khiến phù thận, suy thận,...;
- Biến chứng ở động mạch: Gây hẹp hoặc tắc động mạch chi, động mạch đáy mắt gây mù, động mạch cổ,...;
- Một số biến chứng khác có thể xảy ra như suy giảm khả năng tình dục,...
Những trường hợp đã được chẩn đoán xác định cao huyết áp cần tuân thủ chế độ điều trị nghiêm ngặt bằng cách thường xuyên theo dõi huyết áp và có chế độ sinh hoạt, ăn uống khoa học, hợp lý.
Chế độ ăn uống khoa học dành cho người cao huyết áp
Thức ăn cần tránh hoặc hạn chế: Hạn chế thức ăn các lại thực phẩm giàu chất béo, nhất là chất béo động vật như thịt mỡ, thực phẩm chiên, rán,... Không nên ăn nội tạng động vật; Ăn nhạt, hạn chế muối để hạ huyết áp. Người bệnh cao huyết áp không nên ăn quá 3g muối/ngày; Hạn chế ăn đồ ngọt; Không nên ăn các loại thực phẩm chế biến sẵn như thịt muối, cá khô, giò, chả, dưa muối, cà muối,...; Tránh uống quá nhiều caffeine, hạn chế uống trà đặc, cà phê đậm...;
Thực phẩm tốt cho người cao huyết áp: Nên ăn các loại thực phẩm bảo vệ mạch máu và có tác dụng giảm mỡ, giàu kali như: Rau cần, nấm mèo, hành, chuối, cà chua, tỏi, nấm hương, rong biển, hải sâm,... Ăn nhiều cá, nhất là cá biển chứa axit béo không bão hòa; Tăng cường ăn thực phẩm giàu chất xơ như: Yến mạch, hạt bắp, mì,...
Nên ăn nhiều rau cải và trái cây: Đây là thực phẩm chứa nhiều vitamin và khoáng chất, đặc biệt là vitamin C và vitamin E có công dụng giúp giảm cholesterol và tăng cường tính đàn hồi của mạch máu, đồng thời có khả năng chống oxy hóa mạnh.
Thực đơn tham khảo cho người cao huyết áp
Người bị cao huyết áp không nên ăn quá no mà nên chia nhiều bữa trong ngày, có thể chia 4 - 5 bữa/ngày. Gợi ý thực đơn một tuần cho người cao huyết áp:
Thứ hai
- Ăn sáng: 1 cốc bột yến mạch kèm với sữa tách kem; Ngoài ra, có thể uống thêm nửa cốc nước ép cam tươi.
- Ăn nhẹ: Có thể ăn 1 quả táo và 1 hộp sữa chua ít béo.
- Ăn trưa: Ăn bánh mì sandwich làm từ ngũ cốc nguyên hạt kèm cá ngừ và mayonnaise;
- Ăn nhẹ buổi chiều: Có thể ăn 1 quả chuối.
- Ăn tối: Ăn cơm gạo lứt thay gạo trắng; Thức ăn là: ức gà nấu đậu, bông cải xanh và cà rốt luộc.
Thứ ba
- Ăn sáng: Bánh mì ăn kèm bơ thực vật hoặc mứt hoa quả; Uống thêm nước cam và ăn thêm 1 quả táo.
- Ăn nhẹ: Có thể ăn 1 quả chuối.
- Ăn trưa: Ăn cơm thịt gà, rau trộn và phô mai ít béo.
- Ăn nhẹ buổi chiều: Có thể ăn đào tươi hoặc đóng hộp, sữa chua ít béo.
- Ăn tối: Cá hồi áp chảo, khoai tây nghiền, rau luộc.
Thứ tư
- Ăn sáng: Bột yến mạch và sữa tách kem hoặc ăn ngũ cốc kèm sữa ít béo; Có thể dùng thêm nước ép việt quất hoặc nước chanh tươi.
- Ăn nhẹ: Nên ăn 1 quả cam.
- Ăn trưa: Ăn bánh mì nguyên chất hoặc mì lúa mạch kèm thịt gà nạc và phô mai ít béo; Có thể ăn thêm salad rau quả trộn cà chua để bổ sung thêm chất xơ.
- Ăn nhẹ buổi chiều: Bánh quy giòn và vài miếng dứa.
- Ăn tối: Cá tuyết phi lê áp chảo hoặc cá ba sa, có thể ăn cá hồi hay cá thu phi lê; Ăn kèm rau súp lơ xanh và đậu xanh.
Thứ năm
- Ăn sáng: Phở hoặc hủ tiếu (Lưu ý tránh ăn nước dùng quá béo); uống nước ép quả mâm xôi hoặc nước cam tươi.
- Ăn nhẹ: 1 quả chuối sứ.
- Ăn trưa: Salad xà lách, cà chua bi, trứng và dầu oliu ăn kèm với cá nướng.
- Ăn nhẹ buổi chiều: Vài miếng lê ướp lạnh ăn kèm sữa chua ít béo.
- Ăn tối: Cơm gạo lứt ăn cùng thịt heo xào ớt chuông, rau bắp cải hoặc rau muống luộc.
Thứ sáu
- Ăn sáng: Thịt gà xông khói, trứng luộc ăn kèm cà chua và 2 lát bánh mì lúa mạch nướng, 1 cốc nước ép hoa quả;
- Ăn nhẹ: 1 quả táo.
- Ăn trưa: Miến cua và rau trộn.
- Ăn nhẹ buổi chiều: 1 đĩa salad hoa quả.
- Ăn tối: Mì Ý hoặc phở sốt, thịt xay, nấm và đậu Hà Lan.
Thứ bảy và chủ nhật
- Ăn sáng: Bánh cuốn hoặc bánh ướt; Uống thêm nước cam hoặc nước chanh tươi;
- Ăn nhẹ: 1 quả táo hoặc lê, đào, xoài,...;
- Ăn trưa; Gà nướng mật ong ăn kèm salad trộn dầu giấm hoặc rau củ nướng; Có thể ăn thêm bánh quy;
- Ăn nhẹ buổi chiều: Trái cây dầm với sữa chua ít béo;
- Ăn tối: Bít tết thịt bò hoặc thịt heo, khoai tây nghiền, bông cải xanh luộc, phô mai ít béo và đậu Hà Lan. Có thể uống kèm 1 ly rượu vang đỏ.
