Trong cơ thể người, hệ tiêu hóa do nhiều cơ quan cấu tạo thành, trong đó có ruột non và ruột già. Tuy cùng hoạt động trong hệ đường ruột nhưng ruột non và ruột già lại có những khác biệt nhất định khi thực hiện nhiệm vụ xử lý thức ăn.
Thông tin tổng quan về ruột non và ruột già
Ruột non và ruột già là các cơ quan thuộc hệ tiêu hóa. Nó xử lý thức ăn bằng cách thực hiện hoạt động tiêu hóa cơ học và tiêu hóa hóa học.
Cấu tạo ruột non
Ruột non là cơ quan hỗ trợ tiêu hóa và giúp cơ thể hấp thu dinh dưỡng. Cơ quan này bao gồm tá tràng, hổng tràng và hồi tràng. Ruột non được cấu tạo gồm 4 lớp chính, đó là: Lớp niêm mạc; Lớp dưới niêm mạc; Lớp cơ; Thanh mạc.
Cấu tạo ruột già
Là nơi hấp thụ các chất còn sót lại từ thức ăn và tích trữ phân trước khi nó được tống ra ngoài. Cơ quan này được cấu thành bởi: Manh tràng; Đại tràng lên; Đại tràng ngang; Đại tràng xuống; Đại tràng xích ma; Trực tràng.
Một số bệnh lý thường gặp ở ruột non và ruột già trong quá trình tiêu hóa
Quá trình tiêu hóa ở ruột non và ruột già có đặc điểm khác nhau và vai trò riêng biệt. Tuy nhiên, các bệnh lý xuất hiện ở ruột non và ruột già đều có liên quan tới quá trình tiêu hóa thức ăn và hấp thu chất dinh dưỡng. Một số bệnh lý thường gặp ở ruột ron và ruột già, bao gồm: U ruột non; Tắc ruột non; Lao ruột; Hội chứng ruột kích thích; Viêm loét đại tràng; Ung thư đại tràng; Polyp đại tràng,...
Sự khác nhau giữa ruột non và ruột già ở quá trình tiêu hóa
Quá trình tiêu hóa cơ học
Ở ruột non
Quá trình tiêu hóa ở ruột non sẽ cần 4 hoạt động tiêu hóa cơ học, đó là:
- Co thắt: Đây là hoạt động giúp chia thức ăn đã vào ruột non thành từng mẩu nhỏ để dịch tiêu hóadễ ngấm.
- Cử động quả lắc: Hoạt động này làm nhiệm vụ trộn đều nhũ trấp với dịch tiêu hóa để tốc độ tiêu hóa ở ruột non diễn ra nhanh hơn.
- Nhu động: Chuyển động này có hình dáng giống những làn sóng co bóp, diễn ra từ đầu tới cuối phần ruột non, giúp đẩy thức ăn di chuyển trong ruột.
Trường hợp bị tắc ruột do các bệnh lý như khối u, giun, xoắn ruột... quá trình đẩy các nhũ trấp đi qua chỗ tắc sẽ vô cùng khó khăn. Vì vậy, nhu động phải tăng mạnh chuyển động, gây ra các cơn đau bụng.
- Phản nhu động: Hoạt động của nó ngược chiều với nhu động, xuất hiện thưa và yếu hơn. Phản nhu động sẽ có nhiệm vụ phối hợp với nhu động nhằm làm chậm sự di chuyển của nhũ trấp để quá trình tiêu hóa và hấp thu diễn ra triệt để hơn.
Đối với quá trình tiêu hóa cơ học ở ruột già
Quá trình tiêu hóa cơ học ở ruột già sẽ thực hiện 4 hoạt động, bao gồm:
- Cử động phân đoạn: Hoạt động này chia ruột già thành các đoạn gần giống với các túi, rồi thực hiện trộn các dưỡng trấp qua lại, đồng thời thay đổi mặt tiếp xúc với niêm mạc.
- Nhu động: Nhu động ở ruột già cũng lượn sóng giống như nhu động của ruột non, nó làm nhiệm vụ đưa dưỡng trấp di chuyển theo ruột già nhưng với tốc độ chậm. Thông thường sẽ mất khoảng 48 giờ để dưỡng trấp đi qua hết đoạn ruột già.
- Cử động toàn thể: Hoạt động này thường xảy ra khoảng 3 - 4 lần/ngày, đem lại tác dụng hỗ trợ đưa dưỡng trấp ở đại tràng di chuyển nhanh về phía trực tràng.
- Sự tống thoát phân: Khi phân được đẩy nhanh vào trực tràng sẽ gây ra phản xạ co thắt và giãn cơ hậu môn, giúp đưa phân thoát ra ngoài.
Quá trình tiêu hóa hóa học
Đối với quá trình này, ruột già sẽ bài tiết ra chất nhầy kiềm tính bôi trơn nhằm giúp phân dễ dàng di chuyển ra ngoài. Quá trình hấp thu ở ruột già không thực sự còn quan trọng bởi gần như dưỡng chất đã được hấp thu hết ở ruột non. Vì vậy, giai đoạn này thức ăn sẽ không còn dinh dưỡng.
Riêng ruột non, dịch tiêu hóa của nó rất phong phú do nhận từ tụy, mật và ruột non. Vì thế, việc hấp thu ở ruột non đóng vai trò khá quan trọng trong việc lấy các nguồn dinh dưỡng từ thức ăn. Đây là giai đoạn ruột non hấp thu một cách triệt để các sản phẩm tiêu hóa, nước, điện giải, thuốc.
Chức năng tiêu hóa giữa ruột non và ruột già
Quá trình tiêu hóa ở ruột non được thực hiện với các chức năng chính làtiêu hóa và hấp thu chất dinh dưỡng từ thức ăn bởi các hoạt động tiêu hóa cơ học và các hoạt động tiêu hóa hóa học. Đồng thời, trong quá trình này, sau khi hấp thu chất dinh dưỡng, ruột non cũng sẽ chuyển hóa và vận chuyển dưỡng chất này tới các cơ quan khác để nuôi dưỡng cơ thể.
Đối với quá trình tiêu hóa ở ruột già cũng diễn ra các hoạt động tiêu hóa cơ học và tiêu hóa hóa học. Tuy nhiên, chức năng chính của nó lại là hấp thu nước và các điện giải còn sót lại từ thức ăn, đồng thời hỗ trợ thực hiện nhiệm vụ tống thoát phân ra ngoài.
