Tết Đoan Ngọ còn được gọi là Tết Đoan Dương, Tết giết sâu bọ được tổ chức vào ngày 55 Âm lịch hàng năm. Vào dịp nay, người Việt thường làm mâm cỗ cúng dâng lên tổ tiên và các đấng thần linh nhằm thể hiện lòng thành, cầu cho mùa màng bội thu, không bị phá hoại bởi sâu bệnh, có sức khỏe dồi dào.
Thời điểm để cúng là trong khoảng thời gian từ 11h đến 13h, tốt nhất là lúc chính ngọ: 12h (Đoan có nghĩa là mở đầu, giờ Ngọ theo cách tích giờ của người xưa chính là từ 11h trưa đến 1h chiều).
Tùy theo từng khu vực, địa phương và điều kiện của mỗi gia đình mà mâm cỗ cũng Tết Đoan Ngọ có sự khác biệt nhất định, nhưng cơ bản thì không thể thiếu: Hương, hoa tưoi, vàng mã, nước sạch, rượu nếp, các loại trái cây có nhiều trong mùa hè như quả mận, vải...
Mâm cỗ cúng ngày Tết Đoan Ngọ
Mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ của miền Bắc
- Hương, hoa tươi, vàng mã
- Nước sạch, rượu nếp
- Quả vải, mận…
- Bánh tro, bánh ú
- Xôi, chè
- Cơm rượu nếp: Đây là món cổ truyền của người miền Bắc thường chỉ xuất hiện trong dịp này, có 2 loại là nếp cẩm và nếp cái hoa vàng.
Mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ của miền Trung
- Hương, hoa tươi, vàng mã
- Nước, rượu nếp
- Quả vải, mận…
- Bánh tro, bánh ú
- Chè kê là (rất phổ biến ở Huế)
- Cơm rượu: Được làm theo phương pháp lên men cổ truyền, thành phẩm có dạng miếng nhỏ và vuông.
- Thịt vịt: Rất nhiều địa phương ở miền trung thêm món thịt vịt vào mâm cỗ cũng tế Đoan Ngọ. Thịt vịt có tính mát, bỏ máu, giúp cho hệ tiêu hóa khỏe mạnh.
Mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ của miền Nam
- Hương, hoa tươi, vàng mã
- Nước sạch, rượu nếp
- Quả vải, mận…
- Bánh ú bá trạng: Tương tự bánh tro nhưng lớn hơn một chút, được làm từ gạo nếp và nhồi nhân thập cẩm, sau đó gói trong lá rồi đem luộc hoặc hấp chín.
- Chè trôi nước: Bên ngoài là bột nếp trắng, bên trong là nhân đậu xanh, được dùng chung với nước đường gừng hoặc nước cốt dừa.
- Cơm rượu: Cơm rượu kiểm miền Nam không để rời mà thường được viên thành những viên tròn trước khi đem đi ủ. Sau đso dùng chung với nước đường.
Văn khấn cúng ngày Tết Đoan Ngọ
Nam mô A Di Đà Phật !
Nam mô A Di Đà Phật !
Nam mô A Di Đà Phật ! (3 lạy)
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển tỷ, chư vị Hương linh (nếu bố, mẹ còn sống thì thay bằng Tổ khảo, Tổ Tỷ)
Tín chủ con (chúng con) là ...
Ngụ tại ...
Hôm nay là ngày Đoan Ngọ, chúng con sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, hoa đăng, trà quả dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng, Chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long Mạch, Tài thần, cúi xin các Ngài giáng lâm trước án chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ..., cúi xin các vị thương xót con cháu chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ tại nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, độ cho chúng con thân cung khang thái, bản mệnh bình an. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng bình an thịnh vượng. Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật !
Nam mô A Di Đà Phật !
Nam mô A Di Đà Phật ! (3 lạy)
